“Canta xente…, canta xente
por campiñas e por veigas!
Canta polo mar abaixo
vai camiño da ribeira!
Que lanchas tan ben portadas
con aparellos de festa!
Que botes tan feituquiños
con tan feituquiñas veles!
Todos cargadiños veñen
de xentiña forasteira…”
O 24 de febreiro de 1837 nacía en Santiago de Compostela Rosalía de Castro, a autora fundacional da nosa literatura contemporánea, a escritora que chegou e continúa chegando xeración tras xeración cos seus versos a todos os recantos da nosa terra e máis alá, a literata que “cantou a Galicia seus “doces cantares” (…)
“ Que a´si mo pediron,/ que así mo mandaron / que cante e que cante / na lengua que eu falo”
e asi foi, tal e como afirma no primeiro cantar da súa obra de xuventude, Cantares Gallegos. As galegas e galegos, somos pois afortunadas moi afortunadas. 
Valla como sincera homenaxe a lembranza de Cantares Gallegos, a súa obra cume que nos leva a celebrar ano tras ano no mes de maio as nosas Letras, en conmemoración do aniversario da súa publicación un 17 de maio de 1963. O cantar elexido é o cantar VI, trátase dun cantar festivo e alegre, fermosísimo exemplo de composición costumista, inspirado na romaxe da Virxe da Barca. Estamos no verán de 1853 e Galiza está de festa. Rosalía é invitada pola súa amiga Eduarda (a irmá de Eduardo Pondal), a ir en setembro á dita romaría da Nosa Señora da Barca, en Muxía. A través da emotiva mirada da autora de Cantares, sentimos o feitizo desta tradición popular que ela transmite maxistralmente. Rosalía é quen de contaxiarnos a ledicia e o engado da foliada, que imos seguindo a través da voz poética e do ritmo dos versos de feitura popular.
O poema consta de dúas partes, nel relocen a alegría do día, as xentes que chegan polos camiños, as barcas engalanadas, a vestimenta e a música popular, as larpeiradas, a foliada toda está neste cantar, non falta detalle . Na primeira parte, as protagonistas son as mozas, que acoden das diferentes vilas mariñeiras á romería, engalanadas cas mellores prendas e que espertan a admiración dos mozos galáns que as contemplan:
“Por eso se derretían, /cal se fosen de manteiga, / diante de elas os rapaces/ os rapaciños da festa”
Rosalía describe con ledo agarimo as rapazas que veñen das diferentes vilas mariñeiras, as de Muros “caquelas caras de virxe, caquelas caras de almendra”; as de Camariñas que “visten/ cal rapaciñas gaiteiras,/ saias de vivos colores ” e que están “feitas de sal e canela”.
Non podían faltar as de Cé: “que cariñas tan ben feitas/ cando están coloradiñas / no ruxe-ruxe da festa”; e mais as de Laxe “Vaia unhas mozas aquelas”. E como non as de Noia xunto cas de Rianxo: “As de Noia ben se axuntan / cas graciosas rianxeiras (…) que abofé que en todo pican/ como si fosen pementa”
Na segunda parte do cantar, chegamos por fin a Muxía que “ramo de froles parece”
Entre o son das campás, das gaitas e pandeiros, das “bombas que reventan”, semella que escoitemos as voces felices das mulleres e homes que ateigan o lugar, das ricas “rosquilliñas de almendra”, da limonada ou mesmo da auga fresca que arrefríe as gorxas. Non falta a descrición do altar maior do santuario coa barca e os dous anxos
“na súa barca dourada/ na súa barca pequena/ donde están os dous anxeliños/ dous anxeliños que reman”
Rosalía achéganos tamén a lenda da Virxe da Barca e a tradición de abalar as pedras a base de saltar e bailar sobre elas. A foliada chega ó seu fin, non sen antes facer entrega de presentes á virxe por parte dos romeiros; e así cúmplese o cantar que remata tal e como comezaba ca copliña popular:
“Nosa Señora da Barca
ten o tellado de pedra,
ben o pudera ter de ouro
miña Virxe si quixera”
-Cantares Gallegos. Edición Ricardo Carballo Calero. Anaya, 1969 ( páxs.: 59-67)
-O retrato de Rosalía é unha acuarela realizada pola súa filla Alejandra Murguía de Castro. Depositado na Fundación Rosalía de Castro:
-Cantares Gallegos. Poesía completa ilustrada por Pepe Barro (volumen II)
Ningún comentario:
Publicar un comentario