Dinche o corazón na man

           O profesor Ramón Torrado na revista Casa da Gramática que edita o IES Virxe do Mar de Noia, publicaba o pasado ano un poema descoñecido de Rosalía de Castro co título "Dinche o corazón na man". Actualmente a Real Academia Galega vén de publicar unha edición que contén manuscritos autógrafos da propia Rosalía. Entre eles atópase o manuscríto orixinal autógrafo do poema anteriormente citado xunto con outros manuscritos orixinais inéditos, descubertos pola profesora da Universidade de Barcelona María Xesús Lamas, Postrimerías, e que pertencerían a última obra poética da autora, En las orillas del Sar. O achádego é de grandísima importancia, xa que son moi poucos os textos autógrafos orixinais da autora, sendo copias unha grande parte deles.
        O poema "Dinche o corazón na man" presenta un diálogo entre dous mozos namorados e que está na liña dos poemas de Cantares Gallegos; é por tanto un texto de xuventude e probablemente iría pertencer a dita obra:

Dinche o corazón na man

Orixinal autógrafo
-Dinche o corazón na man
Dincho queridiño enteiro
Ca primeiriña esperanza
co pensamento primeiro.
Dincho cal neno que nase
De ilusións brancas cuberto
Caraveliño cerrado
ó teu calor dulce aberto.

-En solitarios herbales
Era rosiña escondida,
solo para ti prantada
Para ti solo nacida.
E coma frol sensitiva
Baixo outra man se pregaba,
E solo onda ti vivía
E de ti lonxe muchaba.

 Rosalía de Castro

Estudiando Rosalía

                 Rosalía de Castro ten publicada obra en galego e tamén en castelán, sendo esta última máis abundante. A seguir trazaremos unha guía dos seus libros desde unha perspectiva cronolóxica. Observaremos como desde a publicación da súa primeira obra, iranse sucedendo outras case cunha periodicidade anual, que só se verá interrumpida na década dos 70, na que só teremos a reedición da súa obra Cantares Gallegos.

A súa primeira obra é o poemario de carácter romántico La Flor publicado no ano 1857, en Madrid.
Lieders son textos publicados ó ano seguinte, en Vigo. Nestes textos a autora reflexiona sobre o papel da muller e o da muller escritora.
La hija del mar, en 1859, tamén en Vigo, aborda o tema da muller que non pode ser feliz.
En 1861 publica Flavio, en Madrid. Trátase dunha novela que afonda na psicoloxía dos personaxes. Flavio, o protagonista, é a encarnación do home romántico.
A mi madre é un longo poema dedicado á súa nai no ano 1862, ano da súa morte.
Cantares Gallegos, publicado no ano 1863, é o seu primeiro libro publicado integramente en galego. Trátase dunha obra de fondo contido social, que xira en torno a tres eixos centrais: primeiro a  reivindicación do idioma galego; en segundo lugar, denunciar a situación de marxinación social do pobo galego e a explotación que padece, especialmente as mulleres,  e en terceiro lugar, tratar de desmontar a mala imaxe que se tiña de Galiza na súa época.
En 1864, publica na prensa a obra en prosa Conto gallego, que se trata dun claro alegato a favor da muller.
Las literatas. Carta a Eduarda e El cadiceño, son composicións en prosa publicadas en Lugo en 1865. Ls literatas é un pequeno ensaio sobre as dificultades da muller escritora e dos prexuízos da sociedade decimonónica en contra desta. El cadiceño é unha denuncia das consecuencias de perda da identidade galega debidas á emigración.
En 1866, publica en Madrid Ruínas, novela de carácter realista.
El caballero de las botas azules é do ano seguinte (Lugo, 1867) e preséntanos a unha sociedade madrileña decadente, cando está a piques de suceder a Revolución de 1868. Moitos críticos teñen sinalado esta novela como a mellor das novelas rosalianas.
En 1872,  2ª edición de Cantares Gallegos
1880 é o ano da publicación de Follas Novas, coincidindo tamén coa publicación de Aires da miña terra de Manuel Curros Enríquez e Saudades Gallegas de  Valentín Lamas Carvajal
El primer loco, obra de 1881, presenta o tema da loucura á que conduce a frustración amorosa.
Neste mesmo ano publica artigos na prensa da época, como Costumbres gallegas.
Finalmente, un ano antes da súa morte, (1885)  a nosa autora publicará En las Orillas del Sar, en Madrid. Obra de carácter existencial e pesimista e na que segue presente o seu grande amor por Galicia.


Rosalía de Castro, 24 de febreiro, 1837

            177 anos pasaron xa desde o nacimento da nosa escritora, e desde entón a súa importancia dentro das nosas letras  non para de aumentar. O luns, 24 de febreiro, cumplirase un novo aniversario da autora e moitas e merecidas homenaxes terán lugar por toda Galicia, especialmente no ámbito académico. O obxectivo destas lembranzas de escritores é difundir as obras dos autores en particular e ademais potenciar  a literatura galega en xeral, e a propia lingua. A divulgación de autores sempre pode resultar motivador para que as persoas se acheguen ós nosos criadores. Rosalía merece todas as homenaxes por ter sido unha muller escritora nunha época en que ás mulleres estaban apartadas deste ámbito e ademais por  escribir e reivindicar unha lingua, a propia, que viña padecendo unha profunda marxinación e desprecio
desde séculos atrás. Ela venceu todas as barreiras e hoxe é a única escritora galega que ten proxección universal.

DECIMOS ROSALÍA
      Decimos Rosalía
i alcéndese un espello
na noite largacía

     Na noite ensimesmada
cai un orballo escuro
de auga lenta e calada.

    De auga lentade pranto:
os nosos ollos son fontes
de tanto chorar tanto

     De tanto vao láido,
polas serras e vales
pasa un vento ferido.

    Pasa un río entoldado,
que entoldou un tempo
de renuncia humildado.

    De renuncia está feito
o puñal que levamos
espetado no peito.

    Espetado en ringleiras
dos galegos que marchan
prás terras estranxeiras.

      Decimos rosalía
i o corazón da matria
sanra na noite fría.
                Celso Emilio Ferreiro