O SOLSTICIO DE VERÁN

  Na tradición do solsticio de verán as augas e as herbas teñen un culto moi importante, non só na nosa terra, senón tamén noutros lugares da península e de Europa. Especialmente na Europa atlántica. Esta tradición pagá foi combatida durante a Idade Media e chegaron ata hoxe reconvertidas polo cristianismo en noite de San Xoán. Na mitoloxía popular existe a crenza de que as augas nesta noite teñen poderes máxicos e curativos. As augas das fontes, dos lagos, ríos, do mar e mesmo o orballo dos campos posúen virtudes excepcionais na noite e no abrente deste día. O orballo dos campos poderían curar doenzas da pel. Tamén a auga collida en sete fontes  para facer o cacho, que é a auga á que se lle botan as herbas de San Xoán e que se deixan toda a noite ó relento, servirá para esconxurar e afastar ás meigas e quitar o mal de ollo. As herbas de San Xoán penduradas nas portas e fiestras impiden que entren as bruxas na casa. 

Outra das tradicións máis significativas nesta noite meiga é a da flor da auga. A flor da auga “É un dos misterios máis estraños e poéticos da noite de San Xoán” di Vicente Risco, e é  a que se collería ó sair a raia do sol na tona das augas das fontes,  lagos, ríos…  Hai quen dí que é unha pinga do orballo que na amañecida un paxaro trae no seu peteiro para deitala nunha flor.

Irás ao abrente do día

a auga fresca catar

da auga do paxariño

que saúde che ha de dar.

Corre, meniña,

vaite lavar

alá na fonte

te has de lavar,

e a fresca auga

desta amañecida

cor da cereixa

che ten que dar.

Se arraiar,

se arraiará

tódalas meigas levará,

se arraiou,

xa arraiou,

tódalas meigas levou.

Peladas eran

peladas serán

tódalas meigas

que andan polo chan.

O lexicólogo Eladio Rodríguez no seu dicionario apunta que esta flor é a que buscan as mozas casadeiras. Estas terían que bañarse na noite de San Xoán e mollarse cas nove ondas, como podemos ler nun romance popular que recolle Manuel Murguía:

Cal será a meniña cal, que collerá a auga fría

Non será dama, nin deuda, que será a princesa Aldina,

a princesa namorada, filla do rei de Galicia.

Non hai outra coma ela, tan feitiña e tan bonita.

c'aqueles seus ollos craros, da color d'auga da ría.

Só ti Aldina serás, quen leve a fror d'auga fría:

                                                           Érguete do teu leito nena, ven cara á banda do mar

                                                  qu'anque ti soiña veñas tornarás en compañía.