#conNomedeMuller: As irmás Mirabal

 

“Quedei viva para contarlles a historia”

Esta é a resposta de Adela Mirabal Reyes ( Salcedo, República Dominicana, 1 de marzo de 1925- 1 de febreiro de 2014), cando lle preguntaban por que non a mataron a ela tamén. Adela a única das catro irmás Mirabal que sobreviviu á matanza encargada polo ditador dominicano Rafael  Leónidas Trujillo ó Servicio de Intelixencia Militar. En 1960 Patria, Minerva e María Teresa perderon a vida, xunto ó seu conductor, nas proximidades de Puerto Plata (República Dominicana). Adela no seu libro “Vivas en su jardín” relata o drama que lles custou a vida. Elas eran activistas opositoras ó rexime ditatorial de Trujillo e dentro do seu grupo Agrupación política 14 de xuño, eran coñecidas co nome de As Mariposas.  Foron  detidas, torturadas, violadas en varias ocasións e finalmente asasinadas o 25 de novembro de 1960. A súa irmá fundou e dirixiu o Museo Hermanas Mirabal ata a súa morte en 2014, dedicado a preservar a memoria das tres mulleres. Este crime causou unha fonda conmoción no pobo, concienciando á sociedade frente ó ditador. Finalmente este foi asesinado en 1961.

En 1981 tivo lugar en Bogotá (Colombia), o Primeiro Encontro Feminista Latinoamericano e do Caribe e nesta xuntanza decidiuse sinalar o 25 de novembro como o día Internacional de Non Violencia contra as Mulleres en memoria das tres irmás Mirabal. A Asamblea Xeral das Nacións Unidas asumiu esta data no ano 1999, convocando a gobernos e organizacións non gubernamentais a realizar accións para sensibilizar á opinión pública sobre o problema da violencia contra das mulleres.

A novela titulada En el tiempo de las mariposas é unha obra escrita pola escritora de orixe dominicana Julia Álvarez ( New York, 1950) sobre as irmás Mirabal. O libro foi publicado en 1994. A historia das Mirabal tamén foi levada ó cine, ó teatro e mais á televisión como mesmo título.


https://es.wikipedia.org/wiki/D%C3%ADa_Internacional_de_la_Eliminaci%C3%B3n_de_la_Violencia_contra_la_Mujer

http://casamuseohermanasmirabal.com/

#conNomedeMuller: Marilyn French



 “I need a lot of sleep, and so I like to be in bed by then

I must have read a while
The latest one by MARILYN FRENCH or something in that style”

The Day Before You Come cantaba ABBA, o grupo sueco de pop-rock (1972-1982) mencionando na canción a Marilyn French, a profesora e escritora feminista americana autora de “A habitación das mulleres” (A Women´s room). Unha amiga tivo a boa idea de regalarme un exemplar de peto polo meu aniversario. Eran os anos 1986 ou 88, ou por aí. Xa choveu! A novela andivo despois perdida por algún curruncho ata que este verán atopeina por fin entre os libros gardados en caixas durante unha reforma na casa. Agora, aquí estou, lendo nela máis de trinta anos despois. Marilyn Edwards nacía en Brooklin, New York o 21 de novembro de 1929. Realizou os estudos de filosofía e literatura inglesa na Universidade de Hofstra College, en Hempstead, (Long Island) graduándose en 1951 e obtivo o doctorado na universidade de Harvard en 1972, tras divorciarse de Rober French con quen casara en 1950. Foi profesora de inglés nas universidades de Hofstra (1964-1968) e no College of the Holy Cross de Worcester (Massachusetts, 1972-1976). A primeira obra de Marilyn foi unha tese sobre o escritor irlandés James Joyce, mais o libro que a fixo famosa internacionalmente foi a súa novela ó principio mencionada “A habitación das mulleres” publicada no ano 1977. Nesta obra a autora narra as vidas de Mira e un grupo de amigas na América dos anos 60 e 70 do s.XX. As personaxes femininas levan unhas vidas adaptadas ó sistema onde o matrimonio e a maternidade aparentan ser unha saída aínda que na realidade as mulleres son anuladas e sen posibilidades de alternativas frente as regras de xogo impostas polos homes.

“Que fixeches durante todo o día,
preguntou o homiño á criadiña,
non tes máis que facer salvo chorradiñas,
limpar o pó e levar o té nunha bandexiña
e cantar alto co teu corazón, contenta,
mentres eu saio a loitar para pagar a renda”
(A habitación das mulleres, 3ª parte, cap.7)

Con esta novela traducida a 20 idiomas e con máis de 20 millóns de copias vendidas French convertiuse nunha ideóloga fundamental do movimento de liberación das mulleres, nunha académica que líderaba a corrente de opinión feminista a nivel mundial. O libro supuxera daquela un escándalo e en moitas ocasións a crítica acusaba a autora de escribir unha novela que ía en contra dos homes. O certo é que Marilyn dedicou o seu esforzo e a súa vida en traballar para cambiar a sociedade machista instalada na época, para convertila nunha sociedade feminista:

"O meu obxectivo na vida é mudar toda a estructura económica e social da civilización occidental, para convertilo nun mundo feminista.” (En The New York Times, 4 de maio de 2009)
No ano 2002 publicaba unha extensa obra académica en tres volumes sobre a historia das mulleres: “Do mencer ó solpor: unha historia das mulleres “( From eve to dawn: a history of women)
Marilyn French tiña 79 anos cando faleceu hai once en Manhattan onde vivía, o 2 de maio de 2009.





Na foto Marilyn French en 1985. Por Ruby Washington en The New York Times

#conNomedeMuller: María Corredoira


             “En cuanto a mis primeros pasos en el Arte, puedo decir que se remontan a la niñez. Era yo muy pequeñita cuando ya les pedí a los Reyes que me trajeran lápices, pinceles y paletas. ¡Nunca les pedí muñecas ni juguetes! Cuanto grabado caía en mis manos, me empeñaba en iluminarlo, y así recuerdo que en cierta ocasión encontré una Historia Sagrada… ¿Y a que no se imagina usted lo que se me ocurrió? Elegí un grabado representando a Adán y Eva arrojados del Paraíso… ¡y los vestí de toreros! Pintaba en cuanto papel tenía, y las conchas que recogía en la playa las iluminaba también con toda clase de figuras y monigotes”

(Galicia y sus pintores. María Corredoyra. Entrevista a María del Carmen Corredoyra na revista Finisterre, nº 29, xuño de 1946)

Aldeana
María del Carmen Corredoira e Ruiz de Baro nada na Coruña en 1893, onde comezou a súa formación como pintora nunha época difícil para as mulleres xa que o feito de que unha fémina se dedicase á pintura non era moi valorado e resultaba moi difícil facerse cun espazo propio entre o mundo masculino. No ano 1909 a instancias do seu profesor o pintor Enrique Saborit, presentouse á Exposición Rexional Galega na que obtivo a Medalla de Ouro. Nesta época a pintura de María é figurativa e predominan o retrato de tipos populares especialmente mulleres campesiñas. Guiada polo seu mestre Saborit, participa en exposicións conseguindo recoñecementos como o diploma que obtivo nunha exposición realizada en Mexico en 1910. Ó ano seguinte participa na exposición Internacional de Bellas Artes de Buenos aires e na de Arte Gallego de 1912. No ano 1914 María decide trasladarse a Madrid e continuar alí ca súa formación. En 1917 regresaba a Coruña para participar na Segunda Exposición de Arte Galega con cinco retratos de carácter rexionalista. Nesta cidade oito anos máis tarde realizaría a súa primeira exposición individual na Reunión de Artesáns e nos anos seguintes seguirá participando en todas as expoxicións en diversas cidades galegas. A partir de 1920 a nosa autora dará comezo a unha nova etapa acompañada do simbólico cambio do y grego por un i latino no seu apelido e participando na primeira Exposición de Arte Gallego de Buenos Aires e no Salón de Outono madrileño. En 1922 realizaría un feito novedoso creando unha serie de figuras de madeira recortadas e que van pintadas por ambos lados, figuras que son presentadas no VIII Salón de Humoristas madrileño. Nestes momentos comézase a apreciar un cambio importante na súa produción,coa incorporación de interiores, interiores de igrexias , sacristías, claustros, conventos; tratáse de interiores iluminados pola luz que entra por unha porta ou ventana (como na pintura do holandés Vermeer) ó tempo que vai abandonado a figura humana, trátase de interiores sen xente. En 1929 entra a formar parte do Seminario de Estudos Galegos pero ca chegada da Guerra Civil entra nun parón a súa actividade, se ben este mesmo ano é nomeada membro directivo da Asociación de Artistas Coruñesa.Neste mesmo ano obtén a cátedra de Debuxo Artístico na Escola de Artes e Oficios da cidade. A Real Academia Provincial de Belas Artes de A Coruña creouse no ano 1849 e tras 90 anos da fundación e cen homes despois, foi nomeada numeraria xunto a outra artista, María Dolores Díaz Baliño, sendo ambas creadoras as primeiras mulleres académicas. Hai obra de María Corredoira nos museos galegos de Castrelos en Vigo e no Museo Provincial de Lugo ademais do Museo Municipal de Quiñones de León. A última exposición que realizou María foi en 1966 catro anos antes da súa morte que tería lugar hai hoxe cincuenta anos, un 11 de novembro de 1970.
Óleos sobre lenzo:
Plaza de Azcárraga

Interior

Costureira
Fontes:
-Biobibliografía de Dolores Villaverde Solar en Álbum de mulleres-culturagalega.org
-dbe.rah.es › biografias › maria-del-carmen-corredoira-.
-www.afundacion.org › ... › MARÍA CORREDOYRA

#conNomedeMuller: Teresa Herrera

                   

 Teresa Herrera, a fundadora no s. XVIII do primeiro hospital da Coruña, pediu, xa que ela non sabía escribir, que apuntasen no documento da doazón que ela facía, estas palabras

"Si son cortos mis bienes, es infinita la bondad de Dios para atraer las limosnas de los fieles a esta obra de humanidad, la más consoladora y meritoria que puede practicarse en este mundo".

Teresa Herrera e Pedrosa naceu na Coruña o 10 de novembro de 1712, na rúa da Cordonería (A Coruña, 1712-1791). A súa humilde familia era moi numerosa, chegaron a ser dez irmáns. Mortos o pai e case todos os irmáns, a nai deixoulle en herdanza os bens familiares co compromiso de que se fixese cargo das dúas únicas irmás que lle quedaban. Por aqueles tempos, nunha Coruña que tiña pouco máis de 12.000 habitantes, Teresa era coñecida como "a vella bruxa" ou a "muller dos demos". Era chamada así porque moitas veces facía o traxecto desde a súa casa ata a igrexa de San Nicolás de xeonllos e os veciños interpretaban que o facía para escorrentar ós demos. Teresa dedicou a súa vida, o seu esforzo e humildes recursos (moitos obtidos de esmolas) a axudar ás mulleres pobres e desamparadas. A “muller dos demos” utilizou a casa familiar que herdara como refuxio onde cobixaba e mantiña a mulleres enfermas e necesitadas, convertíndo así a súa vivenda no chamado "hospitalillo de Dios". Grazas a súa iniciativa e aportacións, iniciouse en 1971 a construción do Hospital de la Caridad. Teresa puxo os seus bens, baixo o Patronato da Congregación do Divino Espíritu Santo , vinculado á Compañía de Jesús, y María Santísima de los Dolores. Os bens de Teresa consistían en:
“la mitad de la llamada casa del Patín, al principio de la calle de Panaderas, así como parte de otro inmuebles en San Nicolás, Cantón Pequeño y san Andrés y diversos terrenos en localidades y parroquias próximas a la ciudad”
O Hospital ía contar con inclusa e un Departamento de Maternidade chamado cuarto para partos secretos, para aquelas mulleres que por diversas circunstancias decidían abandonar ós fillos. A finalidade era atender a mendigos e necesitados de ambos sexos e evitar o abandono dos recén nados. Ata ese momento os nenos non desexados eran abandoados na rúa, expostos a que os cans os devorasen ou eran tirados no Orzán. As causas do abandono era principalmente a de ser fillos de nai solteira que alegaba tamén pobreza e enfermidade. Outras causas eran fillos lexítimos de familias sen recursos, mulleres de condición social acomodada que non querían recoñecer a maternidade, ou fillos de mulleres “de vida irregular”. O 22 de outubro de 1971 falecía a benefactora que só puido contemplar como se colocaba a primeira pedra do hospital. Dous anos máis tarde estableceuse A Casa de Expósitos de A Coruña como unha dependencia do Hospital de Caridad. O edificio estaba situado na zona da Pescadería e a fachada principal daba ó areal do Orzán , continuando no Campo da Horca e que pasou a chamarse rúa do Hospital, (hoxe está o Instituto de Secundaria de Zalaeta Ramón Menéndez Pidal). En 1973 colocouse un torno no que os cativos eran deixados. Non sabía a nosa benefactora o papel que ía xogar a Casa de Expósitos nun futuro próximo no desenvolvemento dun feito de vital transcendencia para a humanidade en relación ca vacina da variola. A Real Expedición Filantrópica da Vacina, dirixida por Francisco Javier Balmis escollería un fato de nenos, dos que once eran do Hospital desta cidade para levar a vacina da variola a outros lugares do mundo e os cativos irían acompañados pola propia rectora da Inclusa, Isabel Zendal. A expedición partiu do porto da Coruña no ano 1803.
Fontes:
El Ideal Gallego (29-12-19)
Meijide Pardo, Temas y personajes de la historia coruñesa contemporánea. La Coruña 1997, pp. 363-364.

A CAVEIRA GARBANCEIRA

A Caveira garbanceira é unha creación de José Guadalupe Posada Aguilar (Aguascalientes, 1852-Ciudad de México, 1913) que ocupa un protagonismo indiscutíbel non só na celebración tradicional mexicana do Día de Muertos, mais tamén nas equivalentes do Día de defuntos a nivel internacional. Esta festividade ten lugar nos primeiros días de novembro e foi declarada Patrimonio cultural Inmaterial da Humanidade no ano 2008. Todos os anos celébrase na cidade de Aguascalientes, (lugar de orixe de José Guadalupe) o “Festival de las Calaveras” que ten lugar nas principais rúas da cidade. José Guadalupe foi ilustrador e caricaturista e fíxose famoso polas súas ilustracións de “calacas” ou “caliveiras”, entre elas La Catrina, que en versión orixinal é un gravado de metal. Posada realizaba un exercicio de crítica social através dos seus deseños. Foi quen de mostrar a inxustiza e desigualdade social existentes, de mostrar as crenzas e supersticións, a vida cotiá e en definitiva, o espírito do pobo mexicano, retratando e caricaturizando a todo tipo de personaxes: políticos, borrachos, bandoleiros, obreiros, damas elegantes… Existen tamén as "caveiras literarias", composicións burlescas en verso de carácter popular que forman parte da tradición do Día de muertos. A Caveira garbanceira é a expresión coa que designaban ás persoas humildes que vendían “garbanza” e que ó conseguir unha alta posición social pretendían ser europeos copiando as súas modas e hábitos, despreciando e renegando da propia orixe, tradición, costumes, lingua e cultura. O muralista Diego Rivera defendeu a figura de José Guadalupe Posada como exemplo de artista do pobo, considerándoo o precursor do movimento nacionalista mexicano das Artes Plásticas. Foi o propio Diego Rivera quen retomou a figura da Caveira garbanceira bautizándoa co nome de La Catrina e que inmortalizou no célebre mural “Sueño de una tarde dominical en la Alameda Central”. No mural aparece como figura central La Catrina, con estola de plumas que evoca a Quetzalcóatl, a serpe emplumada, un dos deuses máis importantes da cultura mesoamericana. La Catrina aparece entre Rivera, representado como un neno (como fillo de Posada) e o propio José Guadalupe Posada. Detrás de Rivera está a súa compañeira Frida Kahlo.
O artista José Guadalupe deixou escritas estas palabras:
"La muerte, es democrática, ya que a fin de cuentas, güera, morena, rica o pobre, toda la gente acaba siendo calavera"